Topstudies vloeren stokpaardjes
Je knie beweegt al een tijdje minder lekker. Hij piept en hij kraakt ook nog eens. En dat al een paar maanden. Dit kan zo toch niet langer! Duizenden malen werd in Nederland voor dit soort klachten de afgelopen jaren een kijkoperatie uitgevoerd. Om te kijken én om de knie schoon te maken. Toch lieten enkele juweeltjes van studies de laatste jaren zien dat routinematig een kijkoperatie uitvoeren voor een dergelijk probleem niet zinnig is. Niet leuk dat piepen en kraken, maar een kijkoperatie met schoonmaken helpt niet beter dan kijken alleen.
Alhoewel er vanuit verzekeraars nog geen enkele beperking zit op een kijkoperatie voor een (licht) versleten knie, lijkt dit slechts een kwestie van tijd. Zo wordt door middel van wetenschap een van de stokpaardjes van de orthopedie te kijk gezet.
Het eerlijk onderzoeken van veelvuldig toegepaste technieken voor een medisch probleem is vaak lastig. Het opzetten van een studie op dit terrein is een uitdaging, omdat dan met een controlegroep gewerkt moet worden die een nepbehandeling krijgt. En is dat ethisch verantwoord, wordt dan gevraagd? Andersom redeneren kan ook: is het ethisch dat een behandeling wereldwijd 500.000 keer per jaar wordt uitgevoerd, terwijl deze eigenlijk nooit fatsoenlijk werd onderzocht? En komt dat überhaupt voor?
Het komt helaas nog voor ook. En niet alleen bij orthopedie, maar ook bij cardiologie. De catheterisatie, waarbij dichtgeslipte hartvaten met een stent worden geopend, is hier een mooi voorbeeld van.
Afgelopen maand verscheen in het tijdschrift de Lancet, een wereldleider op medisch wetenschappelijk gebied, een intrigerende studie door een Engelse groep. Hierbij werd voor mensen met klachten van druk op de borst en een bewezen versmalling van een van de kransslagaders geloot of ze een catheterisatie zouden ondergaan. Bij de ene groep werd een stent geplaatst en bij de andere niet. Patiënten konden hierbij een nepinterventie totaal niet onderscheiden van het daadwerkelijk plaatsen van een stent. Gekeken werd of patiënten na de interventie beter konden inspannen en of er een verandering optrad op het hartfilmpje. Het resultaat was duidelijk: er werden geen verschillen tussen de groepen gevonden.
Deze twee voorbeelden geven niét aan dat er nóóit een kijkoperatie moet worden uitgevoerd of nóóit een catheterisatie moet worden gedaan. Wel geven de studies aan dat onderzoeken met een controlegroep, die een placebobehandeling krijgt, zeer relevant zijn en impact hebben. Heilige huisjes en stokpaardjes kunnen hierdoor sneuvelen en daar is niet iedereen altijd even blij mee.
Maar de patiënt gaat hier op termijn de vruchten van plukken. Eerlijk tegen het licht houden van ingeburgerde behandelingen ís belangrijk en zal belangrijk blijven. Zelfs de meest toegepaste therapieën moeten de stokpaardjestest kunnen doorstaan.
