Pijnlijke achillespees

Wat is er aan de hand bij een pijnlijke achillespees?

Er kunnen meerdere redenen zijn waarom een achillespees klachten geeft. Grofweg zijn ze in twee categorieën op te delen. Ten eerste kan een pees ‘reactief’ zijn. Dit betekent dat de pees te geprikkeld is geraakt na een korte periode van fors belasten. Daarnaast kan de achillespees ‘degeneratief’ zijn. Hierbij is de pees gedurende een langere tijd te veel belast geweest voor wat de pees aan kan en is hierdoor overbelast geraakt.

Verminderde kwaliteit van de achillespees met ontsteking.

Ontsteking van de aanhechting van de achillespees aan het hielbeen.

Bij een ‘reactieve’ pees is de pees gezwollen doordat er meer eiwit wordt aangemaakt als reactie op een forse belasting en dit eiwit zorgt ervoor dat de pees meer vocht vasthoudt. De peesvezels blijven grootendeels intact bij deze acute vorm van overbelasting.

Een ‘degeneratieve’ pees heeft langer te lijden gehad onder forse belasting. Het gevolg hiervan is dat er cellen fors beschadigd raken en zelfs afsterven. De vezels structuur van de pees is hierbij verstoord geraakt. Het lijkt dan ook logisch dat het herstellen van een overprikkelde achillespees gemakkelijker zal verlopen bij een ‘reactief’ aangedane pees t.o.v. een ‘degeneratieve’. (Cook et al. BJSM 2007).

Hoe ontstaat een pijnlijke achillespees?

Ouderdom

Er zijn verschillende redenen om last van de achillespees te krijgen. Hoe ouder je wordt des te minder wordt de kwaliteit van het peesweefsel en hoe eerder de klachten ontstaan.

Geslacht

Mannen hebben ook een grotere kans op het krijgen van een pijnlijke achillespees dan vrouwen. Wanneer de grote teen minder goed afwikkelt krijgt de achillespees meer krachten te verwerken en kunnen klachten optreden.

Genetische aanleg

Hiernaast speelt genetische aanleg ook een grote rol in het wel of niet ontstaan van de peesproblemen. Factoren als bepaald medicatie gebruik (meerdere injecties met corticosteroïden, quinolonen als antibiotica), een te snelle trainingsopbouw, sporten met weinig dempende schoenen en het sporten op een harde ondergrond spelen tevens een rol. (Magnan Foot Ankle Surg 2014).

Wat zijn de meest voorkomende klachten van een pijnlijke achillespees?

Pijn en stijfheid van de pees

Vaak zeggen mensen met deze klachten dat de pees pijnlijk aanvoelt bij belasten en soms ook in rust. Daarnaast voelt de pees stijf aan, helemaal als men een tijdje heeft stil gezeten en weer in beweging komt. Deze stijfheid wordt ook in de ochtend bij het opstaan gevoeld en de eerste stappen uit bed kunnen erg moeizaam zijn. Het duurt wel eens 1-2 uur voordat de pees weer soepeler aanvoelt.

Klachten bij sporters

Sporters vertellen geregeld dat de pees bij inspanning eerst klachten geeft, dat deze verdwijnen bij inspanning en dat na inspanning de klachten weer terugkomen.

Hoe herkent de specialist een pijnlijke achillespees?

Lichamelijk onderzoek

Meestal is het verhaal in combinatie met lichamelijk onderzoek voldoende om tot de diagnose van een pijnlijke achillespees te komen. Er bestaan twee soorten achillespeesklachten.

Klachten in het midden van de pees en klachten van de achillespees bij de aanhechting op het hielbeen (de zogenaamde insertieklachten van de achillespees). Voor dit laatste is de analyse en behandeling net een beetje anders dan voor de klachten in het midden van de pees.

Aanvullend onderzoek

Om goed in te kunnen schatten hoe erg de pees eraan toe is wordt door dr Moen vaak aanvullend onderzoek aangevraagd. Belangrijk om te benadrukken is dat dit niet altijd nodig is. Dit hangt af van uw verhaal en het lichamelijk onderzoek.

Röntgenfoto

Met een röntgenfoto kunnen onregelmatigheden van het bot (extra aanbouw, verkalkingen) goed worden bekeken.

Echo

Soms wordt ook een echo aangevraagd om de kwaliteit van de achillespees goed te beoordelen en om te zien of het gaat om een ‘reactieve’ of ‘degeneratieve’ pees. Op deze manier is het beter mogelijk in te schatten hoe lang de klacht zal gaan duren.

MRI

Ook een MRI kan gebruikt worden om de pees te beoordelen, al gaat de voorkeur normaal gesproken uit naar een echo, omdat deze meer details prijs geeft over de peeskwaliteit. Een MRI wordt met name aangevraagd als er gedacht wordt dat een factor buiten de pees de reden is dat de klacht blijft bestaan (zoals bijvoorbeeld kraakbeen problemen van de enkel).

Welke behandelmogelijkheden zijn er voor een pijnlijke achillespees?

Naast de niet-operatieve mogelijkheden die hieronder worden genoemd bestaat er ook de mogelijkheden te opereren bij een pijnlijke achillespees. Mocht het zover komen stuurt dr. Moen u door naar een van zijn opererende collega’s. Voor de meeste mensen is dit echter niet nodig omdat hun klachten door de niet-operatieve mogelijkheden zo verbeterd kunnen worden dat operatie niet aan bod komt.

Oefentherapie bij een pijnlijke achillespees

Om bij een ‘degeneratieve’ pees te zorgen dat de kwaliteit van de pees weer beter wordt zijn verschillende vormen van oefentherapie aan te raden. Training is de hoeksteen van de behandeling van een pijnlijke achillespees en maakt het peesweefsel sterker en weerbaarder. Soms kan het nuttig zijn training te combineren met andere behandelvormen. U wordt uitgelegd welke vorm van training voor u het meest geschikt is.

De allerbeste oefenvormen voor achillespeesklachten op een rij

Aan de hand een overzichtsartikel waarin alle wereldwijd beschikbare studies op een rij werden gezet die beoordeelden welke achillespees oefening nu precies hoe zwaar is voor de pees, hebben dr. Moen en FysioHolland de beste oefenvormen voor achillespeesklachten op een rij gezet. Lees hierover meer via de onderstaande knop!

Bekijk de oefenvormen

Oefenschema aanhechting

Klik op onderstaande knop om het oefenschema voor een pijnlijke achillespees te downloaden

Bekijk oefenschema aanhechting

Oefenschema midportion

Klik op onderstaande knop om het oefenschema voor een pijnlijke achillespees te downloaden

Bekijk oefenschema midportion

Excentrische versus concentrisch training

Zoals u kunt zien zijn beide vormen van training uiteindelijk even effectief, maar verschillen de vorm van belasting (excentrische versus concentrisch training).

(Beyer Am J Sports Med 2013) Na 1 maand merken weinig mensen nog verbetering. Na 3 maanden zien de meeste mensen duidelijke verbetering. Na het stoppen van de training zet de verbetering vaak nog een tijd lang door.

Voorbeeld van excentrische oefentherapie bij pijnlijke achillespees

Shockwave therapie bij een pijnlijke achillespees

Shockwave is een therapie, over het algemeen toegepast door een fysiotherapeut, die bedoeld is om meer bouwstenen van het peesweefsel aan te maken. Deze vorm van therapie wordt meestal in een periode van 8 weken 5-7 x toegepast en wordt soms als pijnlijk ervaren.

Toch is het shockwave apparaat in overleg met u en de behandelaar zo in te stellen dat de behandeling in ieder geval goed dragelijk is.

In combinatie met trainen

Shockwave wordt ofwel los van oefentherapie of in combinatie met het trainen gedaan. Dit kan leiden tot een sneller herstel, maar soms is de dubbele prikkel voor de pees zo heftig dat een van beiden tijdelijk moet worden gestaakt.

Na twee maanden behandelen zien de meeste mensen verbetering van de klacht en kan de behandeling worden afgerond. Na het stoppen van de shockwave therapie gaat de verbetering nog door (Rompe et al. Am J Sports Med 2009).

Therapiezool of nachtspalk bij een pijnlijke achillespees

Therapiezool door de podoloog

Wanneer de positie van de voet reden geeft, waardoor de achillespees teveel wordt belast, wordt wel eens een therapiezool geadviseerd om de positie van de voet te corrigeren. Deze wordt dan aangemaakt door een podoloog die ervaren is in het vervaardigen van een therapiezool bij een pijnlijke achillespees.

Nachtspalk door de gipsmeester

Wanneer met name ochtendstijfheid overheerst, dan is het soms aan te raden om door de gipsmeester een nachtspalk aan te maken, passend bij uw voet en onderbeenvorm. Zoals de naam al aangeeft wordt deze spalk in de nacht gedragen en geeft deze rek op de achillespees, die door veel mensen als prettig wordt ervaren. Het doel van de spalk is de stijfheid van de achillespees in de ochtend te verminderen.

Nitroglycerine pleisters bij een pijnlijke achillespees

Deze pleisters worden met name gebruikt voor mensen met hartklachten, maar ook mensen met last van een pijnlijke achillespees kunnen van deze pleisters profiteren. Het idee van de pleisters is dat de stofjes in de pleisters gunstig zijn voor verbeterde doorbloeding en de extra aanmaak van bouwstoffen in de pees (collageen).

Gebruik en resultaten

Te adviseren is de pleisters dagelijks, gedurende 3 maanden te dragen. Belangrijk te vermelden is dat een aantal mensen huidirritatie krijgt van de pleisters. Om deze kans te verminderen is het zaak om elke dag de pleisters over het aangedane deel van de achillespees te verspreiden. Verder meldt een beperkt deel van de mensen hoofdpijn ten gevolge van de pleisters.

Een half jaar na het starten met de pleisters is over het algemeen 80% van de mensen tevreden. Als een ‘neppleister’ wordt gebruikt is 50% van de mensen na 6 maanden tevreden met de behandeling. (Paoloni 2004 JBJS Am)

Injecties bij een pijnlijke achillespees

Prolotherapie

Bij een prolotherapie injectie wordt een mix van hooggeconcentreerd glucose met lidocaine (een pijnstiller) rond de achillespees ingespoten. Dit wordt vaak 2-4x herhaald afhankelijk van de vooruitgang. Door de prolotherapie worden peescellen overprikkeld en ontstaat er een herstelreactie.

Te adviseren is om de prolotherapie te combineren met oefentherapie. Dan is te verwachten dat na 6 weken 35% van de mensen na de injectie een duidelijk verschil merkt. Na 3 maanden is dit voor de helft van de mensen het geval en na een half jaar merkt 70% van de mensen een duidelijk verschil (Yelland 2011 BJSM).

Hyaluronzuur injectie

Omdat hyaluronzuur de afbraak van peesweefsel remt, ontsteking vermindert en de opbouw van peesweefsel stimuleert is het niet verwonderlijk dat een recent overzichtsartikel liet zien dat peesklachten erdoor kunnen verminderen (Agostini 2022 J Back Musc Rehab).

Voor achillespeesklachten geldt dat een injectie met hyaluronzuur na enkele weken kan leiden tot minder pijn en dat dit daarna verder afneemt (Ayyaswamy 2021 Foot). Uiteraard is een injectie onderdeel van de therapie en staat niet op zichzelf. De injectie wordt na een echo van de achillespees toegepast. Eerst wordt een verdoving gegeven, waarna door hetzelfde naaldje de hyaluronzuur volgt.

High volume injectie

Een van de nieuwere opties voor een injectie bij klachten van de achillespees is de high volume injection (ofwel de injectie waarbij een hoger volume wordt toegediend). Er zijn een aantal studies verschenen die een positief effect van deze injectie laten zien (Rifat Hassan et al. Br Med Bull. 2024). Een van deze studies vergeleek een nepinjectie (placebo) met een bloedinjectie en de high volume injection (Boesen et al. Am J Sports Med 2017).

Het idee van deze high volume injection is dat verklevingen van de pees en de ingroei van zenuwtjes in de aangedane pees tegen worden gegaan. Omdat er een behoorlijk volume wordt ingebracht met deze injectie is het verstandig rekening te houden met een week last van het onderbeen. Verstandig is wel zo veel mogelijk met het been te bewegen na afloop (bijvoorbeeld wandelen of stukjes fietsen) om het volume wat ingebracht is wat te verspreiden. Na een week zal bij de meeste mensen de extra last verdwenen zijn. Na enkele weken zet over het algemeen zachtjes de verbetering in.

Plaatjes-rijk plasma (ACP)

Sinds een aantal jaren wordt er voor een pijnlijke achillespees geregeld eigen bloed na bewerken rondom of in de pees gespoten. De bedoeling is dat geconcentreerde groeifactoren uit het bloed irritatie moet verminderen en dat bouwstenen van de pees meer worden aangemaakt.

Na een aantal jaar van behoorlijke populariteit is gebleken dat de beste studies geen of een beperkt effect van de injecties lieten zien bij een pijnlijke achillespees. Toch zijn er heel wat studies van mindere kwaliteit te vinden die wel een positief effect van de injectie aantonen.

Te adviseren is eerst andere niet-operatieve mogelijkheden voor de achillespees te benutten. Mocht er vrijwel geen andere oplossing meer zijn voor de klachten, dan is een injectie met plaatjes-rijk plasma te overwegen.

Corticosteroïden

Corticosteroïden remmen irritatie die met een pijnlijke achillespees gepaard gaat. Het doel is dus niet om de kwaliteit van de pees beter te maken. In drie maanden tijd is 50% van de mensen tevreden met de uitkomst van de injectie. Het is bekend dat het effect van de corticosteroïden injectie kort is. Vaak werkt het maximaal een aantal maanden behoorlijk goed.

Voorbeelden wanneer nog wel eens een injectie met corticosteroïden geadviseerd worden, als onderdeel van een totaalpakket, zijn een belangrijk voetbaltoernooi of de naderende wintersport. Kortom bezigheden op de korte termijn waarvoor de wens bestaat die met de grootst mogelijke kans uit te voeren. Zeer zelden is beschreven dat een pees kan knappen door de injectie met de corticosteroïden.